Madde 858

II. Rehnin sona ermesi

Madde 858 - Taşınmaz rehni, tescilin terkini veya taşınmazın tamamen yok olmasıyla sona erer.

Kamulaştırmaya ilişkin kanun hükümleri saklıdır.

I-) Yargı Kararları:

1-) Y. 14. HD, T: 24.05.2011, E: 2011/5428, K: 2011/6768:

“ … Türk Medeni Kanunu’nun 858. maddesi hükmü “... taşınmaz rehni, tescilin terkini veya taşınmazın yok olmasıyla sona erer. Kamulaştırmaya ilişkin kanun hükümleri saklıdır.”, şeklindedir. Yasanın bu hükmüne göre taşınmaz rehnini sona erdiren nedenler; tescilin terkini (çizimi), taşınmazın tamamen yok olması ve kamulaştırılmasıdır. Ancak, uygulamada taşınmaz rehnini sonlandıran başka nedenlerin varlığı da kabul edilmektedir. T.M.K.’nun 883. maddesine göre alacak sona erince, ipotekli taşınmaz maliki alacaklıdan ipoteğin terkin edilmesini isteyebilir. Hatta borçlu (malik), İ.İ.K.’nun 153. maddesine göre kendi hakkında takip yaparak rehin konusu borcu itfa etmek suretiyle rehnin tapuya yazılacak bir fek müzekkeresiyle terkinini sağlama imkân ve yetkisine sahiptir. Diğer taraftan, taşınmaz rehninin terkinini gerektiren bir sebep de borçlunun (malikin) ipotek konusu borcu ödemek suretiyle ipoteği terkin ettirmesidir.

İpoteğin terkin sebebi ne olursa olsun yasalarda ipoteğin on yıllık hak düşürücü süre geçtikten sonra kaldırılacağına ilişkin özel bir hüküm yoktur.

İpoteğin terkini sebepleri yukarda sayılan nedenler olduğundan, mahkemece somut uyuşmazlıkta bu nedenlerden birinin gerçekleşip gerçekleşmediği yönü üzerinde durularak çekişmenin esası hakkında bir hüküm kurulması gerekirken, davanın on yıllık hak düşürücü süre geçtiğinden bahisle yazılı olduğu şekilde kabulü doğru görülmemiş, bu sebeple kararın bozulması gerekmiştir. …”

2-) Y. 19. HD, T: 17.06.2005, E: 2004/11841, K: 2005/6833:

“ … Davacı vekili ile davalı banka arasında yapılan protokol gereğince dava dışı Karacivan Ltd. Şti.’nin kredi borcu nedeniyle davacı gayrimenkulleri üzerinde davalı lehine ipotek verildiğini, davacının borcunu ödemesine rağmen ipoteğin kaldırılmadığını ileri sürerek taşınmazlar üzerindeki ipoteğin kaldırılmasına karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Davalı vekili, protokol gereğince davacının dava dışı şirketin kredi sözleşmesinden kaynaklanan anapara borcunun tamamını ve faiz borcunun bir kısmını ödediğini, halen 5.797.635.860. TL faiz borcunun ödenmediğini beyan ederek davanın reddini savunmuştur.

Mahkemece davacının protokolden kaynaklanan anapara borcunu ödediği, dava dışı asıl borçlu Karacivan Ltd.Şti. tarafından bankaya çekilen ihtarnamede bu borcun davacı tarafından ödenip kapatıldığının bildirildiği, dolayısıyla davacının teminat olarak gösterdiği ipoteğin konusuz kaldığı gerekçesiyle davanın kabulüne, davacıya ait taşınmazlar üzerindeki ipoteğin fekkine karar verilmiş, hüküm davalı banka (TMSF) vekilince temyiz edilmiştir.

Dava konusu ipoteğin dava dışı Karacivan Ltd. Şti. ile davacı Er-Kar Ltd. Şti. lehine davalı banka tarafından açılacak her türlü kredilerden dolayı doğmuş ve doğacak borçların teminat olarak verildiği anlaşılmaktadır.

Mahkemece bu yön üzerinde yeterince durulmaması doğru olmadığı gibi dava dışı Karacivan Ltd. Şti’nin halen 5.797.635.860. TL borcu bulunduğu tarafların kabulünde olmasına rağmen, borcun tamamen ödendiği gerekçesiyle yazılı şekilde hüküm kurulmasında da isabet görülmemiştir. … ”

3-) Y. 12. HD, T: 21.04.2005, E: 2005/4803, K: 2005/8569:

“… Kamuya açıklık kuralı taşınmaz ipoteğinin sona ermesinde de hâkim olduğundan; taşınmaz rehni (ipotek) terkin ile sona erer. (MK. 858) Tapu sicilinde bir tescil olduğu sürece, tescil edilmiş rehin hakkının mevcudiyeti karine olarak kabul edilir. (MK’nun madde 992/c-1)

… Rehinli alacaklının geçerli yazılı talebi üzerine yapılan terkin kurucu bir fonksiyon yerine getirir. Taşınmaz rehni gerek şekli, gerek maddi açıdan terkinle sona erer. … M.K. rehinli taşınmazın tamamen yok olması halinde rehnin sicil dışı sona erdiğini kabul etmesi (MK’nun madde 858/f-1) ve MK. 858/2. fıkrası (kamulaştırma) ‘daki nedenler haricinde, ipoteğin, feragat, teminat altına alınan alacağın sona ermesi durumunda taşınmaz rehni doğrudan doğruya sona ermez. Tescil maddi değerini kaybetmiş olsa dahi maddi durum sicil dışı değiştiğinden, tapu kütüğü gerçek duruma uymasa da, taşınmaz rehni sicildeki kayıt sürdüğü sürece “şekli bakımdan” tapu kütüğündeki hukuki varlığını sürdüreceğinden terkin bu gibi halde de düzeltici bir görev olarak zorunludur. Her taşınmaz açısından ipotek yukarıda açıklanan özel durumlar dışında terkinle sona erer.

Somut olayda gözlendiği gibi ipoteğin belirli bir süre için kurulmuş olması; bu sürenin sonunda ipoteğin re’sen fekkini gerektirmeyeceğinden ve tapu kaydında müşteki ipotek alacaklısının ipoteği de halen tescilli olduğundan İİK’ nun 134. maddesinde açıklanan ihalenin feshini isteyebilecek ilgililerden olduğu nazara alınarak icra mahkemesince şikâyetin esasının incelenmesi gerekirken yazılı şekilde ipotekte belirlenen sürenin dolması nedeniyle ipoteğin ortadan kalktığından bahisle istemin incelemesiz reddi isabetsizdir. …”

II-) Türk Kanunu Medenîsi:

II. Sukut

Madde 773

Gayrimenkul rehni, kaydın terkini ve gayrimenkulün tamamen ziaiyle sakıt olur.

Umumi menfaat için istimlâk halinde, rehnin sukutu, kanunu mahsusuna bağlıdır.

III-) Madde Gerekçesi:

Yürürlükteki Kanunun 773 üncü maddesini karşılamaktadır.

Hüküm değişikliği yoktur.

IV-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu: