I. Konusu
İkinci Ayırım 1
İntifa Hakkı ve Diğer İrtifak
Hakları
A. İntifa hakkı
I. Konusu
Madde 794 - İntifa hakkı, taşınırlar, taşınmazlar, haklar veya bir malvarlığı üzerinde kurulabilir.
Aksine düzenleme olmadıkça bu hak, sahibine, konusu üzerinde tam yararlanma yetkisi sağlar.
I-) Yargı Kararları:
1-) YİBK, T: 14.03.1960, E: 1960/1, K: 1960/3:
Bkz. madde 699.
2-) Y. 14. HD, T: 12.11.2008, E: 2008/12680, K: 2008/13438:
“... Dava, mülkiyet hakkının aşırı kullanılması sonucu oluşan zararın giderilmesi, zarar verme tehlikesi de mevcut olduğundan eski hale getirme istemleriyle açılmıştır.
Davalılar davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece, zarar gören taşınmazda davacı kayıt maliki olmadığından aktif dava ehliyeti yokluğu nedeniyle davanın reddine karar verilmiştir.
Hükmü, davacı temyiz etmiştir.
Dosyada yer alan bilgi ve belgelerden davanın açıldığı 21.12.2005 tarihinde 170 parsel sayılı taşınmaz malikinin davacı olduğu, bu taşınmazın imar uygulaması sonucu 107 ada 4 parsel numarasını aldığı, 10.03.2006 tarihinde çıplak mülkiyetin E. N. B.’e geçirildiği ancak davacının taşınmazda intifa hakkı sahibi olduğu görülmektedir. Türk Medenî Kanununun 794. maddesi gereğince intifa hakkı taşınırlar, taşınmazlar, haklar veya bir mal varlığı üzerinde kurulabilir. Aksine düzenleme olmadıkça da bu hak sahibine konusu üzerinde tam yararlanma yetkisi sağlar. Dolayısıyla davanın açıldığı tarihte kayıt maliki davanın devamı sırasında intifa hakkı sahibi olan davacı, taşınmaza haksız saldırıları giderme yetkisine yani aktif dava ehliyetine sahiptir.
Diğer taraftan; Türk Medeni Kanununun 730. maddesine göre malikin mülkiyet hakkının sınırlarını aşarak başkalarına zarar vermesi veya zarar verme tehlikesi yaratması halinde taşınmaz malikinin sorumluluğu düzenlenmiştir. Zarara uğrayan kimseler bu zararın tazmini veya eski halin yeniden tesisini, zarar tehlikesi varsa bunun önlenmesini talep ve dava edebilirler. Mahkemece mevcut uyuşmazlığın sözü edilen 730. yine aynı yasanın 737. ve 738. maddeleri çerçevesinde değerlendirilip giderilmesi gerekirken davacının aktif dava ehliyeti yokluğu nedeniyle davanın reddi doğru değildir.
Karar açıklanan nedenlerle bozulmalıdır. …”
3-) Y. 14. HD, T: 20.02.2008, E: 2008/1466, K: 2008/2074:
“… Türk Medeni Kanunu’nun 794. maddesi hükmünce intifa hakkı taşınırlar, taşınmazlar, haklar veya bir mal varlığı üzerinde kurulabilir. Aksine düzenleme olmadıkça bu hak, sahibine konusu üzerinden tam yararlanma yetkisi sağlar. İntifa hakkına hukuka aykırı bir elatma varsa hak sahibi bunun dava yoluyla giderilmesini isteyebilir. İntifa hakkı konusu bir taşınmaz mal ise hak sahibi doğrudan yararlanabileceği gibi, bu hakkını örneğin üçüncü bir kişiye taşınmazı kiralamak suretiyle de kullanabilir. …
Somut olaya gelince; Gerçekten, 25 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydı beyanlar hanesindeki “bu taşınmazın intifa hakkı müsavi olarak Ali kızı Hamide Güdücü ve Bayram oğlu Hüseyin Güdücü’ye aittir” şerhi davacıya 25 parsel üzerinde tam bir yararlanma yetkisi verir. Mahkemenin de doğru olarak saptadığı üzere hakkın ihlali halinde hükmen giderilmesi dava yoluyla istenebilir.
Ne var ki somut olayda; davalı davacı ile olan kira ilişkisine dayanmış kira sözleşmesinin C.Savcılığı hazırlık evrakı arasında olduğunu savunmuş ise de, bu savunma üzerinde durulmamıştır. Az yukarıda sözü edildiği üzere intifalı taşınmazdan yararlanma o taşınmazı bir başkasına kiraya vererek de sürdürülebileceğinden mahkemece savunmanın araştırılması, kira sözleşmesinin geçerli hüküm ve sonuç meydana getirip getirmediğinin belirlenmesi gerekir.
Değinilen bu husus üzerinde durulmaksızın dava eksik inceleme ve araştırmayla kabul edildiğinden karar bozulmalıdır. …”
II-) Türk Kanunu Medenîsi:
A İNTİFA HAKKI
I. Mevzuu
Madde 717
İntifa hakkı, menkul ve gayrimenkuller ile haklar ve bir mamelek üzerine tesis olunabilir. Hilâfına sarahat bulunmadıkça, sahibine, üzerine tesis olunduğu şeyden tamamiyle istifade etmek hakkını bahşeyler.
III-) Madde Gerekçesi:
Yürürlükteki Kanunun 717 nci maddesini karşılamaktadır.
Madde İsviçre Medenî Kanununun 745 inci maddesine uygun olarak, iki fıkra hâlinde düzenlenmiştir. Hüküm değişikliği yoktur. İntifa hakkının konusu ve konu üzerinde sağladığı yetki tanımlanmıştır.
IV-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu:
1-) ZGB:
Zweiter Abschnitt: Nutzniessung und andere Dienstbarkeiten
A. Nutzniessung
I. Gegenstand
Art. 745
1 Die Nutzniessung kann an beweglichen Sachen, an Grundstücken, an Rechten oder an einem Vermögen bestellt werden.
2 Sie verleiht dem Berechtigten, wo es nicht anders bestimmt ist, den vollen Genuss des Gegenstandes.
3 Die Ausübung der Nutzniessung an einem Grundstück kann auf einen bestimmten Teil eines Gebäudes oder auf einen bestimmten Teil des Grundstücks beschränkt werden.
2-) CCS:
Chapitre II: Des autres servitudes, en particulier de l’usufruit
A. De l’usufruit
I. Son objet
Art. 745
1 L’usufruit peut être établi sur des meubles, des immeubles, des droits ou un patrimoine.
2 Il confère à l’usufruitier, sauf disposition contraire, un droit de jouissance complet sur la chose.
3 L’usufruit d’un immeuble peut être limité à une partie définie d’un bâtiment ou de l’immeuble.
Not: 20.06.2003 tarihli Federal Kanun ile 01.01.2004 itibariyle İsviçre Medenî Kanunu’nun 745. maddesine 3. bir fıkra eklenmiştir. Anılan hükme göre bir taşınmaz üzerindeki intifa hakkının kullanımı taşınmazın veya yapının belirli bir kısmı ile sınırlandırılabilir.
V-) Yararlanılabilecek Monografiler:
Burak Özen; Türk Medeni Hukukunda Eşya Üzerinde İntifa Hakkı, İstanbul, 2008.
1 İkinci Ayırım Türk Kanunu Medenîsi’nde “İkinci Fasıl / İrtifak Hakkının Diğer Nevileri ve Hususiyle İntifa Hakkı” şeklinde idi.