a. Yararlanan taşınmazın bölünmesi
2. Bölünme
a. Yararlanan taşınmazın bölünmesi
Madde 792 - Yararlanan taşınmazın parsellere bölünmesi hâlinde kural, irtifak hakkının her parsel yararına devam etmesidir.
Ancak, durum ve koşullara göre irtifak hakkı yalnız bir parselin yararına kullanılabiliyorsa, yüklü taşınmazın maliki diğer parseller için irtifak hakkının terkinini isteyebilir.
Tapu sicil memuru, bu istemi irtifak hakkı sahibine bildirir ve onun bir ay içinde itiraz etmemesi hâlinde irtifak hakkını terkin eder.
I-) Türk Kanunu Medenîsi:
2– Taksim
a) İrtifak hakkından istifade eden gayrimenkulün taksimi
Madde 715
İrtifak hakkından istifade eden gayrimenkul taksim olundukta asıl olan, irtifak hakkının her kısım için devamıdır. Şu kadar ki bu haktan fiilen yalnız bir kısım istifade edebiliyorsa tahmil edilen gayrimenkul sahibi, irtifak hakkının, diğer kısımlardan terkinini talep edebilir. Tapu idaresi bu talebi, irtifak hakkı sahibine tebliğ eder ve bir ay içinde itiraz olunmazsa terkini yapar.
II-) Madde Gerekçesi:
Yürürlükteki Kanunun 715 inci maddesini karşılamaktadır.
Hüküm değişikliği yoktur. Madde İsviçre Medenî Kanununun 743 üncü maddesine uygun olarak üç fıkra hâlinde düzenlenmiştir. Konu ve kenar başlıklarıyla birlikte, kaynak Kanun da göz önünde tutularak, arılaştırılmak suretiyle yeniden kaleme alınmıştır. Bu konuda, yürürlükteki maddenin ikinci cümlesindeki “bu haktan fiilen yalnız bir kısım istifade edebiliyorsa” ifadesi, “durum ve koşullara göre irtifak hakkı yalnız bir parselin yararına kullanılabiliyorsa” biçiminde değiştirilmiştir. Bu değişikliğe gidilmesinin nedeni, terkini isteme açısından, sadece “fiilen kullanamama”nın değil, bunun yanında olayın diğer somut özelliklerinin de değerlendirmeye katılması gerektiği düşüncesine dayanmaktadır.
Maddenin birinci fıkrasında sözü edilen “taşınmazın parsellere bölünmesi” ifadesindeki “parsel” sözcüğü mutlaka 3402 sayılı Kadastro Kanunu kapsamında ve anlamındaki “parsel” şeklinde anlaşılmamalıdır. Bu Kanun kapsamına girmeyen “parseller” de buraya girer. Hukukumuz açısından “parsel” sözcüğü, Tapu Sicili Tüzüğünde de (m. 65-68) kullanılmıştır.
7 Haziran 1994 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Tapu Sicil Tüzüğünün 65 ve 68 inci maddelerinde bir taşınmaz malın ayrılmasında (ifrazında) her yeni parça için “parsel” sözcüğünü kullanmış olması ve yurdumuzun kadastrosunun tamamlanması hâlinde tüm taşınmazların da teknik olarak parsel şeklinde anılacağı hususları göz önünde tutularak; maddenin birinci fıkrasında “taşınmazın parçalara bölünmesi” şeklindeki bu ifade yerine, “taşınmazın parsellere bölünmesi” ifadesine yer verilmesi uygun görülmüştür. Bu nedenledir ki, maddede geçen “parsel” sözcüğünün mutlaka kadastro görmüş bir taşınmazı anlatmadığı, henüz kadastrosu tamamlanmamış yerlerde maddenin öngördüğü anlamdaki bölünmeler sonucu oluşan parçaları da içerdiği unutulmamalıdır.
III-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu:
1-) ZGB:
2. Teilung
a. Des berechtigten Grundstückes
Art. 743
1 Wird das berechtigte Grundstück geteilt, so besteht in der Regel die Dienstbarkeit zugunsten aller Teile weiter.
2 Beschränkt sich die Ausübung der Dienstbarkeit jedoch nach den Umständen auf einen Teil, so kann der Belastete verlangen, dass sie in bezug auf die andern Teile gelöscht werde.
3 Der Grundbuchverwalter teilt dem Berechtigten das Begehren mit und nimmt die Löschung vor, wenn dieser binnen Monatsfrist nicht Einspruch erhebt.
2-) CCS:
2. Division
a. Du fonds dominant
Art. 743
1 Si le fonds dominant est divisé, la servitude reste due, dans la règle, à chaque parcelle.
2 Toutefois, si la servitude ne profite en fait qu’à l’une des parcelles, le propriétaire grevé peut demander qu’elle soit radiée quant aux autres.
3 Le conservateur du registre foncier communique cette demande à l’ayant droit; il opère la radiation, faute par ce dernier de faire opposition dans le mois.
Not: İsviçre Medenî Kanunu’nun 743. maddesi 11.12.2009 tarihli Federal Kanun ile 01.01.2012 itibariyle değişikliğe uğramıştır. Kaynak hükmün yeni düzenlemesine göre yüklü veya yararlanan taşınmaz bölünürse irtifak hakkı bütün parseller üzerinde baki kalır. Ancak, ispatlayıcı belgelere veya şartlara göre irtifak hakkının kullanımı sadece belirli parsellere inhisar ediyorsa irtifak hakkı ilgisi bulunmayan parsellerden silinir ve silme işlemleri tapu sicilindeki tescillerin tadiline ve terkinine ilişkin kurallara tabidir.