1. Ölüm veya diğer bir mal rejiminin kabulü hâlinde
VI. Paylaşma
1. Ölüm veya diğer bir mal rejiminin kabulü hâlinde
Madde 276 - Eşlerden birinin ölümü veya diğer bir mal rejiminin kabulü sebebiyle mal ortaklığının sona ermesi hâlinde, her eşe veya mirasçılarına ortaklık mallarının yarısı verilir.
Mal rejimi sözleşmesiyle başka bir paylaşma oranı kararlaştırılabilir.
Bu tür anlaşmalar altsoyun saklı paylarını zedeleyemez.
I-) Yargı Kararları:
1-) Y. 18. HD, T: 05.04.2004, E: 2004/1953, K: 2004/2636:
“… Dosya içindeki bilgi ve belgelerden; davacı Lütfiye üzerine kadastroca tespit gören ve dava konusu olan 1817 sayılı parselin, diğer kişilerle olan mülkiyet anlaşmazlığı Kadastro Mahkemesinin 29.4.2002 günlü kararı ile sonuçlandığı ve bu parselin, 1850-1851-1852-1853-1854 numaralı olmak üzere toplam 5 parsele bölündüğü anlaşılmaktadır. Yeni oluşan parsellerde davacı Lütfiye’nin payı bulunmayıp bu taşınmazların çekişmesiz kamulaştırma bedelinin tahsili davasında dava dışı olan Kamil ve diğer hissedarları adına kayıt ve tesciline karar verilmiş, bu karar Yargıtay’dan da geçmek suretiyle 16.12.2002 tarihinde kesinleşmiştir. Resmen evli olan Kamil ile Lütfiye, 27.11.2002 günü Biga Noterliğine başvurarak 10621 yevmiye ile eşler arasındaki mal rejimini, ‘Mal Ortaklığı’ olarak düzenleyen bir sözleşmeyi imzalamışlardır. Bu sözleşme ile her iki taraf, kamulaştırmaya konu edilen 1817 parsel sayılı taşınmazın ortak mallardan olduğunu kabul etmişlerdir. 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre her eş ortaklık mallarının yarısına sahiptir. Bu bakımdan mahkeme, davacının mal ortaklığı sözleşmesinin kendisine sağladığı olanaklardan yararlanarak taşınmazlardaki kocası Kamile ait hissenin yarısı oranında hak sahibi olacağı hususu göz önünde bulundurulup bu miktar üzerinden hesaplanacak çekişmesiz kamulaştırma bedelinin tahsiline karar verilmesi gerekirken davacının malik olmadığı gerekçesiyle davanın reddi doğru görülmemiştir …”
2-) Y. 2. HD, T: 08.02.1996, E: 1996/334, K: 1996/1326:
“… Karı kocadan birinin vefatı halinde ortaklık mallarının yarısı hayatta kalan karı kocaya intikal eder (EMK 221). Bununla birlikte evlilik mukavelesinde yarı yarıya taksim yerine başka bir taksim tarzını da kabul edebilirler. Ancak bu halde dahi ölen eşin furuu (alt soyu) varsa bunlar ölüm tarihinde mevcut ortaklık mallarının dörtte birinden hiçbir şekilde yoksun bırakılamazlar (EMK. 222). …
Davacı ile ölen eşin 17/05/1989 günü düzenlenen noter senedi ile mal ortaklığı rejimini kabul edip birinin ölümü halinde terekenin tamamının sağ kalan eşe ait olacağı kararlaştırılmıştır. Kocanın 22/11/1994 tarihinde öldüğü murisin füru (altsoyu) da bulunmadığı anlaşılmaktadır. Davacı eşin miras hissesinin doğru olarak gösterilmiş olması karşısında davacının aşağıdaki bent kapsamı dışındaki esasa ilişkin olmayan temyiz itirazları yerinde değildir …”
II-) Türk Kanunu Medenîsi:
Bu maddenin karşılığı için Türk Kanunu Medenîsi’nin iki hükmünü zikretmek gerekir:
1-) VII- Mal ortaklığının hitamı
1- Taksim
a)1 Kanuni taksim
Madde 221
Karı kocadan birinin vefatında ortaklık mallarının yarısı, hayatta kalan karı veya kocaya intikal eder. Diğer yarısı, hayatta kalan karı veya kocanın miras hakları baki olmak üzere ölenin mirasçılarına geçer.
Hayatta kalıpta mirastan mahrum bulunan karı veya kocanın, ortaklık mallarından iddia edebileceği hak; boşanma halinde haiz olduğu hakları tecavüz edemez.
2-) b)2 Mukavele mucibince taksim
Madde 222
Karı koca evlilik mukavelesinde yarı yarıya taksim yerine, başka bir taksim tarzı kabul edebilirler. Diğerinden evvel vefat eden karı veya kocanın füruu, hini vefatta mevcut ortaklık mallarının dörtte birinden hiç bir veçhile mahrum edilemez.
III-) Madde Gerekçesi:
Madde İsviçre Medenî Kanununun 241 inci maddesinden aynen alınmıştır.
Maddede ölüm veya diğer bir mal rejiminin kabulüne dayanan son bulma hâlinde, ortaklık mallarının yarı yarıya paylaşılması ilkesi kabul edilmiştir. Bu payı isteme hakkı sağ ise eşin kendisine, ölmüşse mirasçılarına tanınmıştır.
Maddenin ikinci fıkrası yarı yarıya paylaşma esası yerine eşlerin mal rejimi sözleşmesinde başka bir oranı kabul edebileceklerini hükme bağlamıştır.
Maddenin son fıkrası eşler arasında paylaşma oranıyla ilgili anlaşmaların eşlerin altsoylarının saklı paylarını ihlâl edemeyeceğini öngörmüştür.
IV-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu:
1-) ZGB:
VI. Teilung
1. Bei Tod oder Vereinbarung eines andern Güterstandes
Art. 241
1 Wird die Gütergemeinschaft durch Tod eines Ehegatten oder durch Vereinbarung eines andern Güterstandes aufgelöst, so steht jedem Ehegatten oder seinen Erben die Hälfte des Gesamtgutes zu.
2 Durch Ehevertrag kann eine andere Teilung vereinbart werden.
3 Solche Vereinbarungen dürfen die Pflichtteilsansprüche der Nachkommen nicht beeinträchtigen.
2-) CCS:
VI. Partage
1. En cas de décès ou d’adoption d’un autre régime
Art. 241
1 Lorsque la communauté de biens prend fin par le décès d’un époux ou par l’adoption d’un autre régime, elle se partage par moitié entre les époux ou leurs héritiers.
2 Par contrat de mariage les époux peuvent convenir d’un partage autre que par moitié.
3 Ces conventions ne peuvent porter atteinte à la réserve des descendants.
1 Düstur’daki “A” şeklindeki ibare “a” olarak anlaşılmalıdır.
2 Düstur’daki “B” şeklindeki ibare “b” olarak anlaşılmalıdır.