E. Mal rejiminin tasfiyesi davalarında yetki
E. Mal rejiminin tasfiyesi davalarında yetki
Madde 214 - Eşler veya mirasçılar arasında bir mal rejiminin tasfiyesine ilişkin davalarda, aşağıdaki mahkemeler yetkilidir:
1. Mal rejiminin ölümle sona ermesi durumunda ölenin son yerleşim yeri mahkemesi,
2. Boşanmaya, evliliğin iptaline veya hâkim tarafından mal ayrılığına karar verilmesi durumunda, bu davalarda yetkili olan mahkeme,
3. Diğer durumlarda davalı eşin yerleşim yeri mahkemesi.
I-) Yargı Kararları:
1-) Y. 8. HD, T: 19.01.2016, E: 2016/261, K: 2016/495:
“… Mal rejiminin tasfiyesine dair davalarda, yetkiyi düzenleyen 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 214/1. maddesi hükmüne göre, eşler veya mirasçılar arasındaki mal rejiminin tasfiyesine dair davalarda, mal rejiminin ölümle sona ermesi durumunda ölen eşin son yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir. Bu yetki kesin olup (TMK’nun 576 m) (HMK’nun 11/1-b) aynı zamanda bir dava şartıdır (HMK’nun 114/ç. m). Kesin yetki kuralı, taraflarca ileri sürülmese bile; yargılamanın her aşamasında mahkemece resen gözetilir (HMK’nun 115/1. m).
TMK’nun 19 ve 5490 Sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 3/z-çç ve 7/1-g. maddelerine göre, yerleşim yeri, sürekli kalma niyetiyle oturulan yerdir ve kişilerin nüfus aile kütük kayıtlarında bulunması gereken bilgiler arasında sayılmıştır.
Mal rejiminin tasfiyesi davalarında yetki, 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu hükümlerine göre değil, özel düzenlemenin yer aldığı Türk Medeni Kanunu’na göre belirlenmelidir.
Somut olayda; eşin ... tarihinde ölümüyle mal rejimi sona ermiş, dava sağ eş tarafından diğer mirasçılar aleyhine açılmıştır. Dosya içeriğine ve aksi kanıtlanamayan adres kayıt sistemine göre, ölen eşin son yerleşim yeri ... İlçesidir. Bu durumda, somut dava yetkili ve görevli mahkemede açıldığına göre, …”
2-) Y. 2. HD, T: 10.10.2005, E: 2005/11239, K: 2005/13783:
Bkz. madde 179.
II-) Türk Kanunu Medenîsi:
Hükmün, Türk Kanunu Medenîsi’nde bir karşılığı bulunmamaktadır.
III-) Madde Gerekçesi:
Madde, İsviçre Medenî Kanununun 194 üncü maddesini karşılamaktadır. 1984 tarihli Öntasarının 174 üncü maddesinde de aynı hüküm kabul edilmiştir.
Yürürlükteki Kanunda bu maddeyi karşılayan bir hüküm yoktur. Bu madde ile mal rejimine ilişkin genel hükümler arasında, tasfiyeye ilişkin olarak çıkacak uyuşmazlıkları çözümlemek üzere yetkili mahkemelerin gösterilmesinin uygun olacağı kabul edilmiştir.
(1) numaralı bentte, mal rejiminin ölümle sona ermesi hâlinde, dava ekonomisi bakımından en uygun olan yerin, ölen eşin son yerleşim yeri mahkemesi olduğu kabul edilmiştir.
(2) numaralı bentte, boşanmaya, evliliğin iptaline veya hâkim tarafından mal ayrılığına karar verilmesi durumunda ise, bu davaları görmüş olan mahkemelerin yetkili olacağı belirtilmek suretiyle birbirleriyle ilişkili olan bu davaların aynı yer mahkemesinde görülmesi sağlanmıştır.
Son bentte ise, diğer hâllerde genel yetki kuralına uygun olarak davalının yerleşim yeri mahkemesinin yetkili olduğu belirtilmiştir.
IV-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu:
1-) ZGB:
E. Zuständigkeit für Klagen über die güterrechtliche Auseinandersetzung
Art. 194
Für Klagen über die güterrechtliche Auseinandersetzung unter den Ehegatten oder ihren Erben ist zuständig:
1. bei Auflösung des Güterstandes durch Tod das Gericht am letzten Wohnsitz des Verstorbenen.
2. bei Scheidung, Trennung, Ungültigerklärung der Ehe oder gerichtlicher Gütertrennung das Gericht am hiefür geltenden Gerichtsstand;
3. in den übrigen Fällen das Gericht am Wohnsitz des beklagten Ehegatten.
2-) CCS:
E. For des actions en liquidation du régime matrimonial
Art. 194
Les contestations entre les époux ou leurs héritiers relatives à la liquidation d’un régime matrimonial sont portées:
1. En cas de décès, devant le juge du dernier domicile du défunt;
2. En cas de divorce, de séparation de corps, de nullité de mariage ou de séparation de biens judiciaire, devant le juge du for de ces actions;
3. Dans les autres cas, devant le juge du domicile de l’époux défendeur.
Not: İsviçre Medenî Kanunu’nun 194. maddesi 24.03.2000 tarihli Federal Kanun ile 01.01.2001 itibariyle yürürlükten kaldırılmıştır.