Madde 883

II. Sona erme

1. İpoteğin terkinini isteme hakkı

Madde 883 - Alacak sona erince ipotekli taşınmazın maliki, alacaklıdan ipoteği terkin ettirmesini isteyebilir.

“İpotek süreli olarak kurulmuşsa, sürenin bitiminden itibaren otuz gün içinde ipotekli taşınmaz üzerinde 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 150/c maddesinde belirtilen şerhin konulmaması hâlinde ipotek, malikin talebiyle tapu müdürlüğünce terkin edilir.” ¹

I-) Yargı Kararları:

1-) Y. 19. HD, T: 12.05.2011, E: 2010/13115, K: 2011/6653:

“… Davacı şirkete ait taşınmaz 29.11.2005 tarihinde dava dışı H...Ltd. Şti. nin davalı şirketten almış ve alacağı malların teminatını teşkil etmek üzere 200.000.-TL limit ile ipotek edilmiştir.

Davacı şirket ortağı olan L.D. ile dava dışı M.F.K. arasında imzalanan 21.11.2009 tarihli şirket hissesi devrine ilişkin sözleşmede davalı şirket taraf değildir. Bu sebeple bu sözleşmede M.F.K.’nin davalı şirkete kendi taşınmazını ipotek etmesi karşılığında davacıya ait taşınmaz üzerindeki davalı ipoteğinin kaldırılmasına ilişkin madde davalı şirketi bağlamaz. Dolayısıyla M.F.K.’nin 29.01.2009 tarihinde davalı şirket lehine ipotek tesis etmiş olması davacı şirket taşınmazı üzerindeki ipoteğin kaldırılmasını temin etmez. …”

2-) Y. 14. HD, T: 25.10.2005, E: 2005/5926, K: 2005/9546:

“… Dava, taşınmaz kaydı üzerine usulsüz konulan ipoteğin terkini istemine ilişkindir. Davacı, şirkete ait taşınmaz üzerine ipotek tesis ettirme yetkisini de içeren noterde düzenlenmiş vekaletnamenin vekilin azli nedeniyle hukuki değerini yitirdiğini, buna dayanılarak yapılan işlemlerin geçersizliğini ileri sürmektedir. Davalı ise iyi niyetli üçüncü kişi olduğunu savunmaktadır.

… Somut olaya döndüğümüzde, davacı şirket Yaşar Şaylan’a noterde düzenlenmiş ipotek koyma yetkisini de içeren vekâletname vererek onu vekil tayin etmiştir. Ancak, daha sonra yine noter aracılığı ile vekâletten azletmiş ve bunu Yaşar Şaylan’a usulüne uygun olarak tebliğ ettirmiştir. Yaşar Şaylan ise vekâlet görevinin sona erdiğini bile bile davacıyı zararlandırmak kastı ile vekâletnameyi Vedat Şaylan’a tevkil etmiş bu kişide davalı ile ipotek sözleşmesi yapmıştır.

... Eldeki davada da tapu sicil müdürlüğünde yasanın aradığı geçerlilik koşuluna uygun, karşılıklı uygun iradeleri içeren ipotek sözleşmesi kurulmuştur. Sözleşmede borçlu tarafı vekâlet görevi sona eren vekilin tevkil yoluyla yetkili kıldığı kişi temsil etmiştir. İlk vekâlet verilen kişi vekâletnameden azil keyfiyeti kendisine bildirilmesine rağmen, bu vekâletnamedeki tevkil yetkisini kullanarak, hukuken bağlayıcılığı kalmayan vekâletnameyi tevkil etmiştir. Bu durumda tevkil ile oluşan vekâletnamenin önceki vekâlet ilişkisini sona erdiren asili bağlaması söz konusu olamaz, ancak tapuda onun adına işlem yapılmış olup bu vekâletsiz iş görme olarak nitelendirilebilir. Dış ilişkiyi oluşturan kişinin temsil yetkisinin bulunmaması az yukarıda açıklanan akdin tamamlanabilir unsurlarındandır. Borç altına sokulan kişinin onayı ile ipotek sözleşmesi geçerli hale diğer bir anlatımla taraflarını bağlayıcı hale gelebilir. Davacının sözleşmenin geçersizliğini ileri sürerek eldeki davayı açması karşısında sözleşmedeki tamamlanması gereken eksikliğin giderilmeyeceği açıktır.

Sonuç olarak, davacının vekile ve üçüncü kişilere bildirerek ortadan kaldırdığı vekâlet ilişkine dayanılarak kurulan ipotek sözleşmesinde hem temsilcinin temsil yetkisinin bulunmaması bu nedenle tarafları arasında bağlayıcı olmadığı hem de, üçüncü kişiye azlin bildirimi noktasında bu yükümlülüğünü yerine getiren asili bağlayıcı bulunmadığı gerekçeleri ile davanın kabulü gerekirken yazılı gerekçelerle red kararı verilmesi doğru değildir. …”

3-) Y. 11. HD, T: 25.03.2004, E: 2003/8323, K: 2004/3070:

“… Dava, davacıların davalı bankaya olan kredi borcu bakiyesinin davacı tarafın kiracısı olan diğer davalının, kira borcuna mahsuben öde … mesi nedeniyle kredi güvencesi ipoteğin konusuz kaldığı iddiası ile davalı bankaca diğer davalıya temlik edilen ipoteğin fekki istemine ilişkindir.

Davalılar arasında düzenlenen 19.06.2000 tarihli temlik sözleşmesiyle davacıların kredi borcunun kiracısı davalı D. Turistik Tesisleri A.Ş. tarafından ödenmesi karşılığında kredi borcu için davacılarca banka lehine birinci ve ikinci sırada tesis edilen ipoteklerin anılan davalıya temliki kararlaştırılmıştır. Bu işlemle doğrudan bağlantılı olarak davacılar ile davalı kiracı arasında imzalanan tarihsiz tutanakla da, kredi borcunun kiracı tarafından ödenmesi nedeniyle davalı kiracı tarafından kira sözleşmesi yapılırken keşide edilerek kiralayanlara verilen senetlerden toplam 1.4109.000 DM bedelli 21 adedinin erken ödenen kira bedeline mahsuben kiracıya iade edildiği belirtilmiştir. Bu tutanağın geçerliliğine ve imzaların sıhhatine itiraz edilmemiş, esasen kiracının ödemesinin başka bir hukuki nedene dayandığı da ileri sürülmemiştir.

Bu durumda, bakiye kredi borcunun davalılardan D. Turistik Tesisleri A.Ş. tarafından davacı tarafa olan ileriye dönük kira borçlarına mahsuben ve iskontolu ödeme yerine geçmek üzere 939.6579 DM ve 11.932.543.000 TL olarak ödenmiş olduğu kuşkusuzdur. Böyle bir ödeme, kredi borcunu ifa uğruna yapılmış bir ödeme olduğuna göre, kredi borcu için banka lehine tesis edilen ipoteğin davalı kiracıya temlikinin hukuki dayanağı yoktur. İpoteğin temliki ile kira ilişkisi sonuna kadar kiracılık sıfatının güvencesi olarak devam edeceği yönündeki yorum temelsizdir. O halde, banka kredi sözleşmesi sona erdiğine ve davalı kiracının yaptığı ödemenin davacılarla olan kira sözleşmesinden doğan edimin yerine getirilmesi anlamı taşıdığına göre, davanın reddi gerekirken yazılı gerekçelerle aksi sonuca varılması doğru görülmemiştir. …”

II-) Türk Kanunu Medenîsi:

II. Alacağın sukutu

1- Kaydın terkini

Madde 798

Takyit edilmiş olan gayri menkulün maliki, alacağın sukutu halinde, tapu sicillindeki kaydın terkinini alacaklıdan istiyebilir.

III-) Madde Gerekçesi:

Yürürlükteki Kanunun 798 inci maddesini karşılamaktadır.

Maddeyle alacağın sona ermesinin, rehnin de otomatik olarak sona ermesine yol açması kabul olunmamış, alacak sona ermiş ise, alacaklıya ipoteğin terkinini talep hakkı verilmiştir. Bu sebeple mevcut bir ipotek ancak alacağın sona ermesi ve ipoteğin tapu kütüğünden terkini ile ortadan kalkmaktadır.

IV-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu:

¹  Hükmün ikinci fıkrası, 10.07.2019 tarihli ve 30827 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanan 7181 sayılı ve 04.07.2019 tarihli Tapu Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 19. maddesi gereğince madde metnine eklenmiştir. 7181 sayılı Kanun’un 28. maddesinin a. bendi uyarınca, hükmün ikinci fıkrasının 01.01.2020 tarihinde yürürlüğe girmesine karar verilmiştir.